ارتز زانو، مچ پا (بریس بلند پا)
ارتز زانو، مچ پا (بریس بلند پا) یک وسیله پزشکی تخصصی است که برای تثبیت، حمایت و محدود کردن حرکات هر دو مفصل زانو و مچ پا به طور همزمان طراحی شده است. این نوع ارتز که گاهی تا ران نیز ادامه می‌یابد، معمولاً پس از آسیب‌های شدید، جراحی‌های بزرگ (مانند ترمیم تاندون یا لیگامان)، یا برای اصلاح بدشکلی‌ها به‌کار می‌رود. بریس بلند پا (KAFO) با ایجاد بی‌حرکتی نسبی یا کامل، شرایط ایده‌آلی برای ترمیم بافت‌های آسیب‌دیده فراهم می‌کند، فشار را از روی ناحیه مصدوم برمی‌دارد و با تسریع روند بهبودی، به بازگشت ایمن‌تر بیمار به فعالیت‌های روزمره کمک شایانی می‌نماید. این بریس‌ها از مواد سبک و با دوام ساخته می‌شوند و قابلیت تنظیم برای تطبیق بهتر با آناتومی فرد را دارند.
انواع بریس بلند پا از نظر جنس و ماده سازنده:
بریس‌های فلزی :
بریس فلزی از میله‌های فلزی (معمولاً فولادی یا آلیاژی سبک‌وزن) و اتصالات فلزی در مفصل زانو تشکیل شده‌اند. بسیار بادوام و قابل تنظیم هستند.
بریس‌های ترموپلاستیکی:
بدنه این بریس‌ها از پلاستیک‌های محکم و سبک ساخته می‌شود که به طور کامل دور اندام را می‌پوشانند. تثبیت بهتری ارائه می‌دهند و برای کنترل دفورمیتی‌ها ایده‌آل هستند.
بریس‌های ترکیبی:
بریس ترکیبی از ترکیب قطعات فلزی و پلاستیکی ساخته می‌شوند تا مزایای هر دو نوع را داشته باشند.
دلایل استفاده از بریس بلند پا (KAFO) چیست؟
کاربرد و دلیل استفاده از بریس بلند پا (KAFO) بسیار متنوع است و عمدتاً برای شرایطی به کار می‌رود که نیاز به تثبیت و کنترل همزمان مفاصل زانو و مچ پا وجود دارد. دلیل اصلی استفاده از این بریس، ارائه حمایت ساختاری به اندام تحتانی است که به دلایل مختلف قادر به تحمل وزن یا حفظ ثبات نیست. مهم‌ترین کاربردهای آن عبارت‌اند از:
- ضعف یا فلج عضلانی: در بیماری‌هایی مانند فلج اطفال، دیستروفی عضلانی، یا آسیب‌های نخاعی که منجر به ضعف شدید عضلات ران و ساق پا می‌شوند، KAFO با قفل کردن زانو و محدود کردن حرکت مچ پا، از خم شدن ناگهانی زانو جلوگیری کرده و امکان ایستادن و راه رفتن ایمن را فراهم می‌کند.
- بی‌ثباتی شدید مفصل: پس از آسیب‌های جدی به رباط‌های زانو یا مچ پا که باعث ناپایداری مزمن می‌شوند، این بریس با محدود کردن حرکات غیرطبیعی، از مفصل محافظت کرده و اجازه ترمیم بافت‌ها را می‌دهد.
- تصحیح دفورمیتی‌ها (بدشکلی‌ها): در کودکان یا بزرگسالان برای اصلاح انحرافات مفصلی مانند پای پرانتزی یا ضربدری شدید، و همچنین برای کنترل اسپاستیسیتی (سفتی عضلات) در بیماری‌هایی مانند فلج مغزی از بریس بلند پا استفاده می‌شود.
- محافظت پس از جراحی‌های بزرگ: بعد از عمل‌های جراحی مانند جابه‌جایی مفصل زانو یا ترمیم شکستگی‌های استخوان ساق، KAFO با بی‌حرکت نگه داشتن ناحیه عمل شده، از ساختارهای ترمیم‌شده محافظت می‌کند و احتمال آسیب مجدد را به حداقل می‌رساند.
مراحل ساخت بریس بلند پا (KAFO) در کلینیک زعفرانیه:
- ارزیابی و معاینه: در این مرحله اولیه، پزشک و ارتوپد فنی، نیازهای بیمار را به دقت بررسی می‌کنند. عواملی مانند نوع و شدت آسیب، میزان بی‌ثباتی، قدرت عضلانی، دامنه حرکتی مفاصل و اهداف درمانی تعیین می‌شود.
- اندازه‌گیری و قالب‌گیری: از اندام بیمار قالب دقیقی (معمولاً با گچ یا به روش دیجیتال اسکن سه‌بعدی) گرفته می‌شود. این قالب، اساس ساخت یک بریس کاملاً منطبق بر آناتومی فرد است.
- ساخت ماستر (قالب مثبت): قالب اولیه به یک مدل گچی مثبت تبدیل می‌شود. روی این مدل، اصلاحات نهایی برای تطبیق کامل با اندام بیمار انجام می‌گیرد.
- شکل‌دهی و ساخت بدنه اصلی: ورق‌های ترموپلاستیک (پلاستیک حساس به حرارت) روی ماستر کشیده شده و حرارت داده می‌شوند تا شکل آن را به خود بگیرند. در روش‌های فلزی، قطعات فلزی بر اساس اندازه‌ها برش و آماده می‌شوند.
- نصب اتصالات و مفاصل: مفاصل زانو و مچ پا (که می‌توانند ساده، قفل‌شونده یا از نوع استنس کنترل باشند) در موقعیت دقیق آناتومیک خود روی بدنه بریس نصب می‌شوند.
- ساخت و نصب بست‌ها (Straps): بست‌های چسبی (ولکرو) و تسمه‌ها برای ثابت نگه داشتن مطمئن بریس روی ران، ساق و پا اضافه می‌شوند.
- اسمبل نهایی و تنظیمات: تمام قطعات به هم متصل شده و تنظیمات نهایی برای اطمینان از عملکرد صحیح مفاصل و قرارگیری مناسب بریس انجام می‌شود.
- فیتینگ (آزمایش روی بیمار): بریس ساخته شده روی پای بیمار امتحان می‌شود. ارتوپد فنی از قرارگیری صحیح، راحتی بیمار و تحقق اهداف عملکردی اطمینان حاصل می‌کند و در صورت نیاز اصلاحات جزئی انجام می‌دهد.
- آموزش به بیمار: نحوه پوشیدن و درآوردن بریس، تنظیم بست‌ها، مراقبت و نگهداری از بریس و همچنین برنامه استفاده از آن (مثلاً در چه فعالیت‌هایی باید پوشیده شود) به بیمار آموزش داده می‌شود.
- پیگیری و تنظیم مجدد: ویزیت‌های پیگیری برای بررسی وضعیت بیمار، اثرگذاری بریس و انجام تنظیمات لازم در طول زمان برنامه‌ریزی می‌شود.
نکات مهم در استفاده و مراقبت و نگهداری از بریس بلند پا :
- بررسی روزانه پوست: قبل از پوشیدن بریس، پوست خود را از نظر قرمزی، ساییدگی، تاول یا هرگونه تحریک بررسی کنید. پس از درآوردن بریس نیز این بررسی را تکرار نمایید. قرمزی که بیش از ۲۰-۳۰ دقیقه باقی بماند، می‌تواند نشانه فشار بیش از حد باشد.
- پوشیدن جوراب مناسب: همیشه از یک جوراب نازک، بلند و بدون درز (ترجیحاً جوراب مخصوص ارتز) که رطوبت را دفع می‌کند، استفاده کنید. این کار اصطکاک و تعریق را کاهش می‌دهد.
- تنظیم صحیح بست‌ها: بست‌ها باید محکم باشند اما باعث قطع جریان خون یا ایجاد درد نشوند. آن‌ها را از پایین به بالا (از مچ پا به سمت ران) ببندید و مطمئن شوید که پاشنه پا کاملاً در قسمت کفش بریس قرار گرفته است.
- پیروی از دستورالعمل پزشک: دقیقاً بر اساس برنامه تجویز شده (مثلاً فقط هنگام راه رفتن یا به طور دائم) از بریس استفاده کنید و از تغییر تنظیمات بدون مشورت با متخصص خودداری نمایید.
- تمیز کردن روزانه: پس از هر استفاده، سطح داخلی و خارجی بریس را با یک دستمال مرطوب آغشته به آب و صابون ملایم پاک کنید. سپس آن را کاملاً خشک نمایید. هرگز بریس را در معرض منابع حرارتی مستقیم مانند شوفاژ یا سشوار برای خشک کردن قرار ندهید، زیرا باعث تغییر شکل مواد پلاستیکی می‌شود.
- بررسی هفتگی قطعات: به طور منظم تمام قطعات از جمله پیچ و مهره‌ها، مفاصل زانو و مچ پا، و بست‌ها را از نظر ساییدگی، شل بودن یا شکستگی بررسی کنید.
در صورت احساس ناراحتی و شنیدن صدای تق تق یا مشاهده لقی در مفاصل یا اتصالات ایجاد ترک روی بدنه پلاستیکی یا خم شدن قطعات فلزی، استفاده از بریس را متوقف کرده و فوراً با ارتوپد فنی خود تماس بگیرید.
نکات مهم:
- از انداختن بریس یا ضربه زدن به آن خودداری کنید.
- از تماس با مواد شیمیایی قوی، عطر یا حلال‌ها خودداری نمایید.
- در صورت عدم استفاده، بریس را در یک مکان خنک و خشک، به دور از نور مستقیم خورشید نگهداری کنید.
سوالات متداول درباره استفاده از بریس بلند پا:
در روزهای اول، پوشیدن و درآوردن بریس ممکن است کمی زمان‌بر و خسته‌کننده باشد و بهتر است از یکی از اعضای خانواده یا پرستار کمک بگیرید. با تمرین، این کار سریع‌تر و آسان‌تر خواهد شد. معمولاً این مراحل را دنبال می‌کنید:
- پوشیدن یک جوراب نازک و نرم برای جلوگیری از اصطکاک و ایجاد تاول.
- قرار دادن پا در کفش مخصوص بریس (اگر دارد) یا بستن محکم بندهای بریس روی پا و ساق پا.
- قفل کردن زانوی بریس در حالت کاملاً صاف (مگر اینکه پزشک روش دیگری توصیه کرده باشد).
- بستن بندهای ران به گونه‌ای که محکم باشد اما در جریان خون اختلال ایجاد نکند.
برای درآوردن، این مراحل را به صورت معکوس انجام دهید.
راه رفتن با بریس بلند پا با راه رفتن عادی کمی متفاوت است. از آنجایی که زانوی شما ثابت است، باید یاد بگیرید که چگونه پایتان را با استفاده از عضلات لگن و بالا آوردن مفصل ران به جلو ببرید (مثل حرکت پنجه بالا). این سبک راه رفتن ممکن است در ابتدا مشکل به نظر برسد، اما با تمرین تحت نظر فیزیوتراپیست، به آن عادت خواهید کرد. فیزیوتراپیست به شما تکنیک‌های صحیح را آموزش می‌دهد تا مطمئن و کارآمد راه بروید.
مدت زمان استفاده کاملاً به دلیل تجویز بریس بستگی دارد و باید حتماً با دستور پزشک معالج یا فیزیوتراپیست خود پیش بروید. به طور کلی:
- در ابتدا ممکن است برای عادت کردن بدن، فقط چند ساعت در روز استفاده شود.
- به تدریج و با تحمل پوست و بدن شما، این زمان افزایش می‌یابد.
- در نهایت، هدف ممکن است استفاده در تمام ساعات بیداری باشد، به خصوص اگر برای راه رفتن ضروری است.
- هرگز بدون مشورت با متخصص، مدت زمان استفاده را به طور ناگهانی افزایش ندهید.
مراقبت از پوست بسیار مهم است. به همین منظور این کارها را حتماً انجام دهید:
- بررسی روزانه پوست: هر روز پس از درآوردن بریس، پوست پا، ساق پا و ران را از نظر قرمزی، ساییدگی یا تاول به دقت بررسی کنید. قرمزی که بعد از ۲۰-۳۰ دقیقه از بین برود طبیعی است، اما اگر ماندگار بود، نشانه فشار بیش از حد است.
- پوشیدن جوراب مناسب: همیشه از یک جوراب نازک، نرم و بدون درز استفاده کنید.
- تمیزی: هم پوست شما و هم بریس باید تمیز و خشک باشند.
- تغییر فشار: اگر نقطه‌ای قرمز شده، با تنظیم بندها یا پدهای بریس، فشار را از روی آن نقطه بردارید و حتماً موضوع را با متخصص ارتوپدی فنی خود در میان بگذارید.
در مواجهه با هر یک از مشکلاتی مانند صدا دادن یا لق زدن بریس، استفاده از بریس را متوقف کرده و بلافاصله با کلینیک ارتوپدی فنی (مرکزی که بریس را ساخته است) تماس بگیرید. آن‌ها می‌توانند بریس را تنظیم و تعمیر کنند. خودتان سعی در تعمیر آن نکنید.
این موضوع به نوع بریس و پای درگیر شما بستگی دارد. به طور کلی، اگر بریس روی پای راست باشد، معمولاً رانندگی مجاز نیست زیرا حرکت انعطاف‌پذیر پا برای کنترل پدال گاز و ترمز ضروری است. حتی برای پای چپ نیز باید با پزشک و فیزیوتراپیست خود مشورت کنید. ایمنی شما و دیگران اولویت اصلی است.
بریس به شما کمک می‌کند تا فعالیت‌های بیشتری داشته باشید، اما باید در مورد نوع ورزش محتاط باشید. فعالیت‌هایی مانند شنا معمولاً نیاز به برداشتن بریس دارند (مگر اینکه نوع مخصوص ضد آب داشته باشید). ورزش‌های پربرخورد یا دارای پیچش ناگهانی مانند فوتبال یا بسکتبال معمولاً توصیه نمی‌شوند. بهترین کار این است که گزینه‌های ایمن مانند تمرینات قدرتی برای بالا تنه یا برخی حرکات اصلاحی را با فیزیوتراپیست خود در میان بگذارید.
برای پاکسازی بریس پا روزانه با یک پارچه مرطوب (آب و صابون ملایم) پلاستیک و فلز آن را پاک کنید. از مواد شیمیایی قوی مانند الکل یا حلال‌ها استفاده نکنید زیرا به مواد آسیب می‌زنند.
هر روز پوست خود را با آب و صابون ملایم بشویید و کاملاً خشک کنید. این کار از عفونت‌های قارچی جلوگیری می‌کند.
هزینه بریس بلند پا بسته به مواد به کار رفته (مثلاً سبک‌وزن یا استاندارد) و تکنولوژی آن (مکانیکی یا الکتریکی) می‌تواند بسیار متفاوت باشد. خوشبختانه در بسیاری از موارد، اگر تجویز بریس توسط پزشک به دلیل یک بیماری یا آسیب ضروری تشخیص داده شود، بیمه‌های پایه بخش عمده‌ای از هزینه را پوشش می‌دهند. برای اطلاعات دقیق، باید با شرکت بیمه خود و همچنین کلینیک ارتوپدی فنی تماس بگیرید تا از میزان پوشش هزینه و فرانشیز آن مطلع شوید.
قیمت و نحوه تهیه ارتز زانو، مچ پا (بریس بلند پا)
برای بازگشت به مسیر حرکت و استقلال، هر قدم اهمیت دارد. در کلینیک ارتز و پروتز زعفرانیه، ساخت بریس بلند پا (KAFO) با دقتی مثال‌زدنی و بر اساس جدیدترین استانداردهای جهانی انجام می‌شود. ما با بهره‌گیری از پیشرفته‌ترین فناوری‌های روز و مواد سبک‌وزن و باکیفیت، بریس‌هایی کاملاً سفارشی و منطبق بر آناتومی منحصربه‌فرد شما می‌سازیم. هدف ما نه تنها تأمین پشتیبانی فنی و ثبات لازم برای زانو، ساق و مچ پا، بلکه بازگرداندن اعتمادبه‌نفس و توانایی حرکتی برای یک زندگی پویا و فعال است. برای تجربه‌ای متفاوت از مراقبت‌های تخصصی، به متخصصان ما در کلینیک زعفرانیه اعتماد کنید.